Kriptografi, bilginin gizliliğini, bütünlüğünü ve doğruluğunu sağlamak için matematiksel ve algoritmik yöntemlere dayanan bir bilim dalıdır. Özellikle dijital iletişimde güvenliği artırmak amacıyla hem teorik hem de uygulamalı yönleriyle kullanılır.
Kriptografinin temel amacı, verilerin gizliliğini, bütünlüğünü ve doğruluğunu korumaktır. Tarihi antik döneme kadar uzanan bu disiplin, başlangıçta Sezar Şifreleme (Caesar Cipher) gibi basit yöntemlerle başlamış, orta çağlarda daha karmaşık hale gelmiştir. 20. yüzyılın başlarında ise Enigma makinesi gibi cihazlarla şifreleme teknolojisi daha da gelişmiştir. Günümüzde matematiksel yöntemlere dayalı dijital kriptografi yaygın olarak kullanılmaktadır.
Modern kriptografi yöntemleri üç ana kategoriye ayrılır:
- Simetrik Anahtar Kriptografi (Symmetric Key Cryptography):
- Şifreleme ve çözme için aynı anahtar kullanılır.
- Örnek Algoritmalar: AES, DES, 3DES, FPE
- Avantajı: Hızlıdır.
- Dezavantajı: Anahtar paylaşımı sorunu vardır.
- Asimetrik Anahtar Kriptografi (Asymmetric Key Cryptography):
- İki anahtar kullanılır: Herkesin erişebileceği bir açık anahtar (public key) ve gizli tutulması gereken bir özel anahtar (private key).
- Örnek Algoritmalar: RSA, ECC
- Avantajı: Anahtar paylaşımı sorununu çözer.
- Dezavantajı: Simetrik şifrelemeye göre daha yavaştır.
- Hash Fonksiyonları:
- Bilgiyi şifrelemez, sabit uzunlukta bir özet (hash) üretir.
- Tek yönlüdür, yani geri çevrilemez.
- Örnek Algoritmalar: SHA-256, MD5, SHA-3.
- Kullanım Alanları: Veri bütünlüğü, dijital imzalar.
Kriptografinin günümüzde yaygın olarak kullanıldığı yerler;
- İletişim Güvenliği: E-posta şifreleme (PGP, S/MIME), SSL/TLS protokolleri (HTTPS).
- Veri Depolama Güvenliği: Şifreli diskler (BitLocker, FileVault), Bulut veri şifreleme
- Kimlik Doğrulama ve Yetkilendirme: OTP (One-Time Password) sistemleri, Blockchain teknolojileri
- Finansal Sistemler: Kripto paralar (Bitcoin, Ethereum), Dijital ödemeler (Apple Pay, Google Pay).